από την ΑΥΓΗ
Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΩΒΟΥ
Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε τις θλιβερές εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ. Κοινός παρονομαστής όλων των πλευρών είναι η καταδίκη του Μνημονίου και ένα ψηφοδέλτιο μέσω του οποίου αυτή μπορεί να εκφραστεί μαζικά. Στην ουσία συγκρούονται 2 ή 3 λογικές. Η μία λέει ότι ικανά ρήγματα στην πολιτική της κυβέρνησης δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς τη συνεργασία με δυνάμεις που αποδεσμεύονται από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ. Η δεύτερη θεωρεί ότι η αριστερά με έναν αριστερό αντισυστημικό λόγο μπορεί να εκφράσει και τη δυσαρέσκεια του κόσμου του ΠΑΣΟΚ και η τρίτη που λόγω των εξελίξεων προτάσσει μια υποψηφιότητα που εγγυάται την ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ.
Στην αγαθή τους εκδοχή αυτές οι διαφορές απόψεων εκφράζουν διαφορετική ανάγνωση και των συνθηκών αλλά και της κοινωνικής μηχανικής που μεταβάλλει συσχετισμούς. Στην ουσία μια διαφορετική αντίληψη για το πώς αλλάζουν τα πράγματα.
Η πρώτη αναζητά τα διαδοχικά βήματα, ενώ η δεύτερη βρίσκεται πιο κοντά στη λογική της εφόδου στη βάση ενός καλού προγράμματος. Η τρίτη λόγω των εσωτερικών αδυναμιών μεταθέτει το ζήτημα για αργότερα. Και οι τρεις αυτές προσεγγίσεις, όπως και αν τις επενδύει κανείς, είναι γνωστές παλαιόθεν στην αριστερά.
Στην πραγματικότητα οι εργαζόμενοι κάθε φορά, αρπάζουν το πιο πρόσφορο και ελπιδοφόρο εργαλείο που τους παρέχει η συγκυρία για να αμυνθούν και να εκφράσουν τις προσδοκίες τους. Η κυριαρχία του δικομματισμού τα τελευταία 35 χρόνια κάτι θα έπρεπε να μας έχει διδάξει. Δεν είναι απλά μια συνωμοσία.
Ελάχιστοι από τους εργαζόμενους που φιλοδοξεί να εκπροσωπεί η αριστερά ψηφίζουν με ιδεολογικό κριτήριο. Αυτό το κάνει μόνο ένα μικρό συνειδητό κομμάτι τους που είναι έτοιμο να ψηφίσει ακόμα και κόντρα στα άμεσα συμφέροντα του προκειμένου να στηρίξει την ελπίδα του για ένα καλύτερο μακρινό μέλλον. Σε περίπτωση που οι ιστορικές συγκυρίες το επιτρέψουν, πράγματι μπορεί να υπάρξουν μαζικές μετατοπίσεις προς τα αριστερά. Αυτές όμως δεν συμβαίνουν στις εκλογές. Εκεί απλώς καταγράφονται. Η άποψη ότι στις τρέχουσες συνθήκες αυτό που λείπει είναι ο ριζοσπαστικός λόγος και το πρόσωπο για να γίνει ένα εκλογικό θαύμα είναι -στην ευγενική εκδοχή- ρηχή.
Δεν χρειάζεται να πάει κανείς μακριά από την αριστερά για να διαπιστώσει πως και γιατί μπορούν να υπάρξουν μετατοπίσεις και προς τα που. Οι κοινωνικοί-ταξικοί λόγοι είναι αυτοί που περιγράφηκαν. Το πιο πρόσφορο εργαλείο.
Πολιτικά όμως ο κόσμος για να μετακινηθεί από έναν χώρο σε άλλον θα πρέπει πρώτα να αρνηθεί τον ίδιο του τον εαυτό όπως υπήρξε. Οι αριστεροί άνθρωποι δείχνουν πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό. Άλλοι υπερασπίζονται πολιτικές που καταλαβαίνουν ότι είναι εγκληματικές μία ολόκληρη ζωή. Άλλοι προτιμάνε να πάνε σπίτι τους παρά σε κάποιον άλλο χώρο της αριστεράς. Λίγοι, ελάχιστοι μεταπηδούν σε άλλους χώρους. Αντιθέτως όλες οι μεγάλες μετατοπίσεις, που άλλαξαν το σκηνικό προϋπέθεταν διαδοχικά βήματα και συνεργασίες. Μεγάλες υποχωρήσεις, δυσκολίες και πολιτικό ρίσκο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η δημιουργία του Συνασπισμού. Η συνάντηση έγινε γιατί κανείς δεν χρειάστηκε να προσχωρήσει στον άλλο ακυρώνοντας τον εαυτό του, τον οποίο όμως μόλις εγκατέλειπε!
Ειδικά σήμερα και με την εικόνα που παρουσιάζει ο χώρος μας, έχει κανείς την αυταπάτη ότι θα μπορέσει είτε για κοινωνικούς λόγους, είτε για πολιτικούς να γίνει στοιχειωδώς πόλος έλξης για απλό κόσμο, ή κόσμο που αποδεσμεύεται από το ΠΑΣΟΚ; Ή ότι αυτό είναι απλώς ζήτημα ριζοσπαστικού λόγου και προσώπου; Αντιθέτως και εάν πράγματι θέλουμε να στεναχωρήσουμε την τρόικα και την κυβέρνηση και να στείλουμε μήνυμα ελπίδας στους Ευρωπαίους συνάδελφους μας, οφείλουμε να προτείνουμε στους εργαζόμενους το πιο διαθέσιμο μαζικό εργαλείο έκφρασης. Και αυτό δεν μπορεί να περιέχει το αυτοϊκανοποιητικό "εμείς τα λέγαμε". Αντιθέτως πρέπει να δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο στον κόσμο της αριστεράς, αλλά και στους απλούς εργαζόμενους και όσους έχουν μια ιστορία στήριξης του ΠΑΣΟΚ να εκφραστούν χωρίς να χρειάζεται να αυτομαστιγωθούν. Να συμμαχήσουν μαζί μας, διατηρώντας την αξιοπρέπεια τους, όσες ενστάσεις και αν μπορεί να έχουμε εμείς. Άλλωστε και εμείς έχουμε να μάθουμε. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει συμμαχώντας με κάποιους φανταστικούς άσπιλους ΠΑΣΟΚους ούτε να υποδυθούμε εμείς την καλή 3η του Σεπτέμβρη. Μέτα από 30 χρόνια εξουσίας, δεν υπάρχει μεσαίο στέλεχος ή συνδικαλιστής που να μην έχει και τις μελανές του σελίδες. Κι εμείς άλλωστε περιστερές δεν είμαστε. Και τέλος πάντων αν εμείς μαθαίναμε την επιτυχία ενός αντι-ΔΝΤ προοδευτικού ψηφοδελτίου π.χ. στην Ουγγαρία θα βγάζαμε τι μεζούρες να δούμε πόσο αριστερό ήταν ή θα είχαμε ένα επιπλέον επιχείρημα;
Εδώ πια έχει κανείς να διαλέξει ανάμεσα στο μείζον και το ελάσσων. Αν προτάσσει την απάντηση στο Μνημόνιο, ή την ασφάλεια ότι δεν θα απολογηθεί για τίποτα ύποπτο κρατώντας το μέτωπο του καθαρό. Αν θα δώσει διέξοδο στο κομμάτι της κοινωνίας που θέλει να στείλει μήνυμα κατά του Μνημονίου ή θα επιμείνει σε όλες αυτές τις δικλείδες που θα προστατέψουν την αριστερά από ρίσκα αλλά και δυστυχώς και τον Παπανδρέου από ήττα. Το πώς μπορεί να διαχειριστεί και να ελαχιστοποιήσει κανείς τις επισφάλειες μιας τέτοιας συμμαχίας και τι θα κάνει την επόμενη μέρα, είναι μια σοβαρή συζήτηση που δεν αναιρεί όμως την ανάγκη να κάνει το βήμα.
Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε τις θλιβερές εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ. Κοινός παρονομαστής όλων των πλευρών είναι η καταδίκη του Μνημονίου και ένα ψηφοδέλτιο μέσω του οποίου αυτή μπορεί να εκφραστεί μαζικά. Στην ουσία συγκρούονται 2 ή 3 λογικές. Η μία λέει ότι ικανά ρήγματα στην πολιτική της κυβέρνησης δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς τη συνεργασία με δυνάμεις που αποδεσμεύονται από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ. Η δεύτερη θεωρεί ότι η αριστερά με έναν αριστερό αντισυστημικό λόγο μπορεί να εκφράσει και τη δυσαρέσκεια του κόσμου του ΠΑΣΟΚ και η τρίτη που λόγω των εξελίξεων προτάσσει μια υποψηφιότητα που εγγυάται την ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ.
Στην αγαθή τους εκδοχή αυτές οι διαφορές απόψεων εκφράζουν διαφορετική ανάγνωση και των συνθηκών αλλά και της κοινωνικής μηχανικής που μεταβάλλει συσχετισμούς. Στην ουσία μια διαφορετική αντίληψη για το πώς αλλάζουν τα πράγματα.
Η πρώτη αναζητά τα διαδοχικά βήματα, ενώ η δεύτερη βρίσκεται πιο κοντά στη λογική της εφόδου στη βάση ενός καλού προγράμματος. Η τρίτη λόγω των εσωτερικών αδυναμιών μεταθέτει το ζήτημα για αργότερα. Και οι τρεις αυτές προσεγγίσεις, όπως και αν τις επενδύει κανείς, είναι γνωστές παλαιόθεν στην αριστερά.
Στην πραγματικότητα οι εργαζόμενοι κάθε φορά, αρπάζουν το πιο πρόσφορο και ελπιδοφόρο εργαλείο που τους παρέχει η συγκυρία για να αμυνθούν και να εκφράσουν τις προσδοκίες τους. Η κυριαρχία του δικομματισμού τα τελευταία 35 χρόνια κάτι θα έπρεπε να μας έχει διδάξει. Δεν είναι απλά μια συνωμοσία.
Ελάχιστοι από τους εργαζόμενους που φιλοδοξεί να εκπροσωπεί η αριστερά ψηφίζουν με ιδεολογικό κριτήριο. Αυτό το κάνει μόνο ένα μικρό συνειδητό κομμάτι τους που είναι έτοιμο να ψηφίσει ακόμα και κόντρα στα άμεσα συμφέροντα του προκειμένου να στηρίξει την ελπίδα του για ένα καλύτερο μακρινό μέλλον. Σε περίπτωση που οι ιστορικές συγκυρίες το επιτρέψουν, πράγματι μπορεί να υπάρξουν μαζικές μετατοπίσεις προς τα αριστερά. Αυτές όμως δεν συμβαίνουν στις εκλογές. Εκεί απλώς καταγράφονται. Η άποψη ότι στις τρέχουσες συνθήκες αυτό που λείπει είναι ο ριζοσπαστικός λόγος και το πρόσωπο για να γίνει ένα εκλογικό θαύμα είναι -στην ευγενική εκδοχή- ρηχή.
Δεν χρειάζεται να πάει κανείς μακριά από την αριστερά για να διαπιστώσει πως και γιατί μπορούν να υπάρξουν μετατοπίσεις και προς τα που. Οι κοινωνικοί-ταξικοί λόγοι είναι αυτοί που περιγράφηκαν. Το πιο πρόσφορο εργαλείο.
Πολιτικά όμως ο κόσμος για να μετακινηθεί από έναν χώρο σε άλλον θα πρέπει πρώτα να αρνηθεί τον ίδιο του τον εαυτό όπως υπήρξε. Οι αριστεροί άνθρωποι δείχνουν πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό. Άλλοι υπερασπίζονται πολιτικές που καταλαβαίνουν ότι είναι εγκληματικές μία ολόκληρη ζωή. Άλλοι προτιμάνε να πάνε σπίτι τους παρά σε κάποιον άλλο χώρο της αριστεράς. Λίγοι, ελάχιστοι μεταπηδούν σε άλλους χώρους. Αντιθέτως όλες οι μεγάλες μετατοπίσεις, που άλλαξαν το σκηνικό προϋπέθεταν διαδοχικά βήματα και συνεργασίες. Μεγάλες υποχωρήσεις, δυσκολίες και πολιτικό ρίσκο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η δημιουργία του Συνασπισμού. Η συνάντηση έγινε γιατί κανείς δεν χρειάστηκε να προσχωρήσει στον άλλο ακυρώνοντας τον εαυτό του, τον οποίο όμως μόλις εγκατέλειπε!
Ειδικά σήμερα και με την εικόνα που παρουσιάζει ο χώρος μας, έχει κανείς την αυταπάτη ότι θα μπορέσει είτε για κοινωνικούς λόγους, είτε για πολιτικούς να γίνει στοιχειωδώς πόλος έλξης για απλό κόσμο, ή κόσμο που αποδεσμεύεται από το ΠΑΣΟΚ; Ή ότι αυτό είναι απλώς ζήτημα ριζοσπαστικού λόγου και προσώπου; Αντιθέτως και εάν πράγματι θέλουμε να στεναχωρήσουμε την τρόικα και την κυβέρνηση και να στείλουμε μήνυμα ελπίδας στους Ευρωπαίους συνάδελφους μας, οφείλουμε να προτείνουμε στους εργαζόμενους το πιο διαθέσιμο μαζικό εργαλείο έκφρασης. Και αυτό δεν μπορεί να περιέχει το αυτοϊκανοποιητικό "εμείς τα λέγαμε". Αντιθέτως πρέπει να δίνει τη δυνατότητα όχι μόνο στον κόσμο της αριστεράς, αλλά και στους απλούς εργαζόμενους και όσους έχουν μια ιστορία στήριξης του ΠΑΣΟΚ να εκφραστούν χωρίς να χρειάζεται να αυτομαστιγωθούν. Να συμμαχήσουν μαζί μας, διατηρώντας την αξιοπρέπεια τους, όσες ενστάσεις και αν μπορεί να έχουμε εμείς. Άλλωστε και εμείς έχουμε να μάθουμε. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει συμμαχώντας με κάποιους φανταστικούς άσπιλους ΠΑΣΟΚους ούτε να υποδυθούμε εμείς την καλή 3η του Σεπτέμβρη. Μέτα από 30 χρόνια εξουσίας, δεν υπάρχει μεσαίο στέλεχος ή συνδικαλιστής που να μην έχει και τις μελανές του σελίδες. Κι εμείς άλλωστε περιστερές δεν είμαστε. Και τέλος πάντων αν εμείς μαθαίναμε την επιτυχία ενός αντι-ΔΝΤ προοδευτικού ψηφοδελτίου π.χ. στην Ουγγαρία θα βγάζαμε τι μεζούρες να δούμε πόσο αριστερό ήταν ή θα είχαμε ένα επιπλέον επιχείρημα;
Εδώ πια έχει κανείς να διαλέξει ανάμεσα στο μείζον και το ελάσσων. Αν προτάσσει την απάντηση στο Μνημόνιο, ή την ασφάλεια ότι δεν θα απολογηθεί για τίποτα ύποπτο κρατώντας το μέτωπο του καθαρό. Αν θα δώσει διέξοδο στο κομμάτι της κοινωνίας που θέλει να στείλει μήνυμα κατά του Μνημονίου ή θα επιμείνει σε όλες αυτές τις δικλείδες που θα προστατέψουν την αριστερά από ρίσκα αλλά και δυστυχώς και τον Παπανδρέου από ήττα. Το πώς μπορεί να διαχειριστεί και να ελαχιστοποιήσει κανείς τις επισφάλειες μιας τέτοιας συμμαχίας και τι θα κάνει την επόμενη μέρα, είναι μια σοβαρή συζήτηση που δεν αναιρεί όμως την ανάγκη να κάνει το βήμα.